Τετάρτη 29 Φεβρουαρίου 2012

νηστευτές στον δρόμο

Σαρακοστή: νηστευτές στον δρόμο
Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου

Ολόκληρη τη σαρακοστή νηστεύω. Νηστεύω, δηλαδή, από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι τα ξημερώματα της Κυριακής του Πάσχα. Νηστεύω γιατί έχω μπροστά δρόμο, κι όταν έχεις δρόμο δεν θέλεις να βαρύνεις. Καθαυτή η λέξη "σαρακοστή" δεν σημαίνει τίποτα άλλο, παρά μέτρημα του δρόμου που απομένει. Σα να λέει: "σαράντα μέρες υπολείπονται...". Η σαρακοστή δεν υπάρχει επειδή τάχα οι μέρες της είναι ιερότερες ή μαγικότερες! Υπάρχει χάριν του τερματισμού της! Υπάρχει για να μυεί στην έννοια του οράματος, του καινούργιου που βρίσκεται στο τέρμα των σαράντα ημερών: στη Μεγαλοδομάδα και εν τέλει στην Ανάσταση! Κι έτσι, νηστευτής σημαίνει ύπαρξη προσανατολισμένη στο μέλλον. Το να νηστεύω σημαίνει όχι απλώς να δηλώνω, αλλά και να ζω με όλες τις διαστάσεις της ύπαρξής μου (πνευματικές και βιολογικές αξεχώριστα) το ότι ο κόσμος τούτος, ο βυθισμένος στη φθορά και στο άδικο, οφείλει να αλλάξει. Οφείλει να βιωθεί ως ένας κόσμος ο οποίος δεν μπορεί να χορτάσει τον άνθρωπο που διψά για ζωή. Κι όταν μιλάμε για αλλαγή του κόσμου, δε μιλάμε για κατάργηση ή εξάτμισή του ή αντικατάστασή του από καποιο υπερπέραν.
Αλλαγή του κόσμου, στη χριστιανική οπτική, σημαίνει απελευθέρωσή του από κάθε θάνατο, κυριολεκτικό και μεταφορικό: από κάθε τι που νεκρώνει την ανθρωπιά, που βάζει ημερομηνία λήξης στην αγάπη, που διακόπτει τον έρωτα, που κολοβώνει το δίκιο. Μέχρι τη θανάτωση του θανάτου, δηλαδή μέχρι τα ξημερώματα της Κυριακής του Πάσχα, μέχρι να ακουστεί η ιαχή "Χριστός Ανέστη!", έχουμε πόλεμο - όχι άραγμα, όχι ανεμελιά. Έχουμε μπροστά μας δρόμο που περνά από Γολγοθά, από το κόστος δηλαδή, του να αντιπολιτεύεσαι τον κόσμο τούτο. Κι ο δρόμος δεν προκύπτει αυτόματα! Τον φτιάνει η πράξη. Σαρακοστή, λοιπόν, σημαίνει άσκηση στη διάκριση. Άσκηση στο να μην είμαι αδιάκριτος παμφάγος καταναλωτής ιδεών και καταστάσεων, αλλά πηδαλιούχος του εαυτού μου. Ικανός στο να διακρίνω τι δέχομαι και τι αρνούμαι. Η σαρακοστή, κοντολογής, είναι πράξη βαθειά πολιτική και βαθειά θρησκευτκή ταυτόχρονα. Και η πίστη στην Ανάσταση είναι πράξη για την Ανάσταση, στάση βαθειά πολιτική και βαθειά θρησκευτική ταυτόχρονα, η στάση όσων αρνούνται να αναγνωρίσουν το φασισταριό του θανάτου ως μοιραίο και αναπόφευκτο. Μεγάλη κουβέντα, και μακάρι να την αντέξουμε! Και γι' αυτό οι ευχές την περίοδο αυτή είναι ευχές για κουράγια. "Καλή Σαρακοστή" σημαίνει καλό δρόμο. Μα, "καλή Ανάσταση" σημαίνει πως ο δρόμος αυτός έχει ένα φτάσιμο: το καινούργιο που σπάζει τη μιζέρια και την υποτέλεια.

Δημοσιευμένο στο blogvirona.blogspot.com

Σάββατο 25 Φεβρουαρίου 2012

Καλή Σαρακοστή


Ὅταν δὲ νηστεύητε, μὴ γίνεσθε ὥσπερ οἱ ὑποκριταὶ σκυθρωποί, ἀφανίζουσι γὰρ τὰ πρόσωπα αὐτῶν ὅπως φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ὅτι ἀπέχουσιν τὸν μισθὸν αὐτῶν. σὺ δὲ νηστεύων ἄλειψαί σου τὴν κεφαλὴν καὶ τὸ πρόσωπόν σου νίψαι, ὅπως μὴ φανῇς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων ἀλλὰ τῷ πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ· καὶ ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ. Μὴ θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυροὺς ἐπὶ τῆς γῆς, ὅπου σὴς καὶ βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται διορύσσουσιν καὶ κλέπτουσιν· θησαυρίζετε δὲ ὑμῖν θησαυροὺς ἐν οὐρανῷ, ὅπου οὔτε σὴς οὔτε βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται οὐ διορύσσουσιν οὐδὲ κλέπτουσιν· ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρός ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καὶ ἡ καρδία ὑμῶν. (Μθ. 16-21).

Σάββατο 11 Φεβρουαρίου 2012

Τὸ σπίτι ποὺ γεννήθηκα...


Σχόλια στὴν παραβολή τοῦ Ἀσώτου
π. Χρήστου Ζαχαράκη

Τὸ σπίτι ποὺ γεννήθηκα κι ἂς τὸ πατοῦν οἱ ξένοι
στοιχειὸ εἶναι καὶ μὲ προσκαλεῖ, ψυχὴ καὶ μὲ προσμένει.
Τὸ σπίτι ποὺ γεννήθηκα ἴδιο στὴν ἴδια στράτα
στὰ μάτια μου ὅλο ὑψώνεται καὶ μ' ὅλα του τὰ νιάτα.
Τὸ σπίτι, ἂς τοῦ νοθέψανε τὸ σχῆμα καὶ τὸ χρῶμα·
καὶ ἀνόθευτο καὶ ἀχάλαστο, καὶ μὲ προσμένει ἀκόμα.
Τὸ σπίτι ποὺ γεννήθηκα κι ἂς τὸ πατοῦν οἱ ξένοι
στοιχειό, καὶ σὰν ἀπάτητο, μὲ ζεῖ καὶ μὲ προσμένει.... ***

Διαβάζοντας τὸ ποίημα αὐτὸ τοῦ Κωστῆ Παλαμᾶ μοῦ ἔρχεται στὸ νοῦ ἡ παραβολὴ τοῦ ἀσώτου. Ὅπως καὶ ἡ παραβολή, ποὺ δὲν μιλάει γιὰ τὸν ἄσωτο -αὐτὸ τὸ κάνουν μονάχα ἡ ὑποκρισία κι ὁ ἠθικισμός μας-, μιλάει γιὰ τὸν κόκκο ἐκεῖνο τοῦ σινάπεως, τὸν στοιχειωμένο, τὸν ριζωμένο μέσα μας, δῶρο γιὰ τὸ ταξίδι μας «ἀνόθευτο» κι᾽ «ἀπάτητο», γιὰ νὰ μᾶς ζεῖ καὶ νὰ προσμένει νὰ βλαστήσει ὅταν ὅλα χαθοῦν, ὅταν ἔλθουμε «εἰς ἑαυτὸν», κι ἀφήσουμε τὴ νοσταλγία νὰ μᾶς ὁδηγήσει καὶ νὰ ξυπνήσει μέσα μας τὴ σιγουριὰ γιὰ τὴν ἀγάπη τὴν αἰώνια. Τὴν ἀγάπη ποὺ μᾶς ἀκολουθεῖ διακριτικά «εἰς χώραν μακράν» κι ἄς τὴν πατοῦν κι ἄς τῆς νοθεύουνε οἱ ξένοι «τὸ σχῆμα καὶ τὸ χρῶμα». Τοὺς εἶναι πολὺ εὔκολο αὐτὸ, ὅταν διαλέξεις νὰ ζεῖς μὲ «τὴν ἐπιθυμία τῆς σαρκός καὶ τὴν ἐπιθυμία τῶν ὀφθαλμῶν καὶ τὴν ἀλαζονεία τοῦ βίου», ὅταν ὑποταγεῖς στὰ εἴδωλα...
Σ᾽ ἕνα τέτοιο κόσμο ἀφήσαμε τὴ ζωή μας, ξοδέψαμε τὴν «περιουσία» μας, ἀνταλλάξαμε τὴν ἀλήθεια μὲ τὸ ψέμα. Εἶναι φανερὸ πὼς ἡ λύση δὲν θὰ ἔρθει ἀπὸ κανένα γραφεῖο, καμμία ὑπηρεσία, κανένα κράτος. Μόνο οἱ ποιητές καὶ οἱ προφῆτες μποροῦν νὰ δώσουν τὴ λύση. Γιατὶ ἔχουν τὴν αἴσθηση πού βλέπει καὶ διατηροῦν τὸ φῶς πού φωτίζει. Γιατὶ -γιὰ νὰ θυμηθοῦμε καὶ τὸν Ντοστογιέφσκι- ἡ ὀμορφιά θὰ σώσει τὸν κόσμο. Ἄν ὑποφέρουμε εἶναι γιατὶ χάσαμε τὴν ὀμορφιά. Πρῶτα ἐσωτερικὰ μᾶς ξεγύμνωσαν. Δίχως ὅραμα δὲν μποροῦν νὰ κλείσουν οἱ πληγὲς τοῦ κόσμου – τὰ μέτρα δὲν κλείνουν πληγὲς, μονάχα τὶς ξύνουν - καὶ ὁδηγούμαστε σὲ ἀδιέξοδα. Ὅσο καὶ νὰ καλλιεργεῖς τὴν ψυχή, ὅσο καὶ νὰ πλουτίζεις τὸ πνεῦμα, ὅσο καὶ νὰ ἁπλώνεις τὴν καρδιὰ, ἄν δὲν ὑπάρχει ἐλπίδα ν᾽ ἀνθίσουν, τότε τὰ πάντα εἶναι μάταια, στὸ τέλος μαραίνονται, δὲν σοῦ δίνουν ποτὲ τὴν αἴσθηση τῆς ζωῆς καὶ τὴ χαρὰ τῆς νίκης. «Σήμερον ἔαρ μυρίζει καὶ καινὴ κτίσις ἀγάλλεται...», ψάλλει ἡ Ἐκκλησία, ποὺ σημαίνει πὼς ἡ ἐλπίδα ἄνθισε. Αὐτὸ μᾶς προσφὲρει ἡ Ἀνάσταση· τὴ χαρὰ τῆς ὀμορφιᾶς καὶ τῆς ἀνθοφορίας, ποὺ εἶναι ἡ εἰδοποιὸς διαφορὰ ποὺ ἐξυψώνει τὴν ψυχὴ καὶ δίνει ὑπόσταση στὴν ἐλπίδα. Ἡ ὀμορφιά γεννιέται ἀπ’ τὸ ὅραμα καὶ τὸ ὅραμα εἶναι ἡ Ἀνάσταση! Καὶ ὅσο ἡ Ἀνάσταση, ὅσο ἡ Ζωὴ μᾶς προσκαλεῖ ἡ χάρη θὰ ἀνθίζει σὲ ψυχές ἁμαρτωλὲς, ἀλλὰ διψασμένες γι᾽ αὐτὸ ποὺ ἔχασαν κι ἀποφασισμένες νὰ ἐπιστρέψουν, σὲ ὁποιαδήποτε κατάσταση, μὲ ὁποιοδήποτε τίμημα, μὲ ὁποιαδήποτε ἰδιότητα... Ὁ ἄσωτος ἀποφάσισε νὰ ἐπιστρέψει ἔστω καὶ σὰν δοῦλος, γιατὶ ἤξερε ὅτι στὸ σπίτι τοῦ πατέρα ἡ ἀγάπη δίνεται ἀδιάκριτα, ὅτι ἐκεῖ δὲν ἔχει σημασία ποιὸς εἶσαι, ἀλλὰ νὰ εἶσαι ἐκεῖ...

*** Τὸ ποίημα αυτό τοῦ Κωστῆ Παλαμᾶ μελοποιήθηκε ἀπὸ τὸν Μιχάλη Τερζῆ τὸ 1984, εἶναι στὸ δίσκο <Ὅλη τὴ μουσική μὲς στὴν ἀγάπη βάλε> καὶ ἑρμηνεύεται ἀπὸ τὸν Διονύση Θεοδόση, ἕναν ἐξαιρετικό τραγουδιστή, ποὺ ἔφυγε στὰ 35 του. Λίγο πρὶν τὸ τέλος του ἐκάρη μοναχός καὶ ἐτάφη στὸ Ἅγιο Ὄρος.

Τετάρτη 8 Φεβρουαρίου 2012

Μὲ τὰ παιδιὰ τοῦ Νηπιαγωγείου ¨Χατζηκώστα¨



«Ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐὰν μὴ στραφῆτε καὶ γένησθε ὡς τὰ παιδία, οὐ μὴ εἰσέλθητε εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. ὅστις οὖν ταπεινώσει ἑαυτὸν ὡς τὸ παιδίον τοῦτο, οὗτός ἐστιν ὁ μείζων ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν. καὶ ὃς ἐὰν δέξηται παιδίον τοιοῦτον ἓν ἐπὶ τῷ ὀνόματί μου, ἐμὲ δέχεται». Μθ. 18, 3-5

Τρίτη 7 Φεβρουαρίου 2012

Τὸ ἐσωτερικὸ φῶς

«Νὰ ἔχεις τὸ νοῦ σου πάντα στὸ Θεὸ, σύμφωνα μὲ τὸ ρητὸ τοῦ προφητάνακτος Δαβίδ· «Ποωρώμην τὸν Κύριον ἐνώπιόν μου διὰ παντός».
Νὰ θεωρεῖς τὸν ἑαυτό σου ἁμαρτωλότερο ἀπ᾽ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους. Ὅταν αὐτὴ ἡ συναίσθηση σὲ διακατέχει ἀκατάπαυστα, θὰ λάμψει στὴ διάνοιά σου ἡ θεία Χάρη. Θὰ εἶναι ἕνα φῶς καθαρὸ καὶ ἄπλετο, ποὺ θὰ ἀνατέλλει μέσα σου ὁλοένα πιὸ πλούσιο, ἐφ᾽ ὅσον τὸ ἐπιζητεῖς μὲ πολλὴ προσοχὴ καὶ ἀπερίσπαστους λογισμούς, μὲ κόπους καὶ μὲ δάκρυα. Κι ὅσο θὰ τὸ βλέπεις, τόσο πιὸ πολὺ θὰ τὸ ἀγαπᾶς. Κι ὅσο θὰ τὸ ἀγαπᾶς, τόσο καὶ πιὸ πολὺ θὰ σὲ καθαρίζει καὶ θὰ σὲ κάνει θεοειδῆ, φωτίζοντας καὶ διδάσκοντάς σε νὰ ξεχωρίζεις τὸ καλὸ ἀπὸ τὸ κακό.
Ἀλλὰ, ἀδελφέ μου, γνώριζε ὅτι ἀπαιτεῖται πολὺς κόπος, μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ, γιὰ νὰ κατασκηνώσει ὁριστικὰ στὴν ψυχή σου ἡ ἔλλαμψη τῆς θείας Χάριτος. Χρειάζεται πολλὴ ὑπομονὴ καὶ ἐργασία, γιὰ νὰ καταυγασθεῖ ἡ ψυχή σου ἀπ᾽ αὐτὴ τὴν ἔλλαμψη, ὅπως ἕνα νυκτερινὸ τοπίο ἀπὸ τὴ σελήνη.
Καὶ νὰ προσέχεις τὶς προσβολὲς τῶν λογισμῶν, πρὸ παντὸς τῆς κενοδοξίας καὶ τῆς ὑπερηφάνειας. Ἐπίσης πρόσεχε νὰ μὴν κατακρίνεις τὸν πλησίον σου, ὅταν τὸν βλέπεις νὰ κάνει κάτι ἄπρεπο. Οἱ δαίμονες, ἀντικρύζοντας τὴν ψυχὴ ἐλευθερωμένη πιὰ ἀπὸ τοὺς πειρασμοὺς καὶ τὰ πάθη, τῆς προβάλλουν σκέψεις ὑπερηφάνειας καὶ κατακρίσεως. Σὺ ὅμως νὰ τὶς ἀντιμετωπίζεις μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ μὲ τὰ δάκρυά σου τὰ ἀστείρευτα. Νὰ πενθεῖς ἐσωτερικὰ διαρκῶς καὶ νά πιστεύεις ἀκράδαντα ὅτι ἡ χαρὰ καὶ ἡ κατάνυξη ποὺ σὲ πλημμυρίζουν δὲν προέρχονται ἀπὸ τοὺς δικούς σου κόπους, ἀλλὰ ἀπὸ τὴ Χάρη».
Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος

Τριώδιο

«Τὸν ὑψαυχῆ τε καὶ μοχθηρόν, ἀλαζονικόν τε καὶ θρασύν, πόῤῥω ἀπώσωμεν ἔμφρονες, Φαρισαἰου τρόπον, δεινὸν μεγάλαυχον, ὅπως μὴ γυμνωθῶμεν, τῆς θείας χάριτος».
Ὁ τρόπος τῆς ζωῆς μας εἶναι τελικὰ ἐκεῖνος ποὺ μᾶς ἀπογυμνώνει ἀπὸ τὴ θεία Χάρη. Ἡ Ἐκκλησία βάζοντάς μας στὸ Τριώδιο μᾶς δίνει καὶ τὰ ἐφόδια, τὴν πνευματικὴ ἐξάρτυση, ποὺ χρειαζόμαστε στὸ μακρὺ καὶ ἐπίπονο δρόμο μας. Ἀποτελεῖ ὅμως μεγάλο μειονέκτημα στὸ ἀγώνισμά μας ἡ μὴ συμμετοχὴ στὴ λατρεία τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀλλὰ καὶ ὅταν συμμετέχουμε, τὸ νὰ μὴ κατανοοῦμε ὅσα ἀκοῦμε. Οὐσιαστικὰ στερούμαστε τὴν πνευματικὴ αὐτὴ ἐξάρτυση, στερούμαστε τὴ διδασκαλία, τὴ στήριξη, τὴν ἐμψύχωση, τὴ Χάρη. Γιατὶ ὅπως μᾶς διδάσκει καὶ ἡ παραβολὴ τοῦ Τελώνη καὶ τοῦ Φαρισαίου ἡ τυπικὴ τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Κυρίου δὲν σώζει. Ἄν στὸ τέλος τοῦ δρόμου θέλουμε νὰ συμμετέχουμε τὴ χαρὰ τῆς Ἀνάστασης, θὰ μείνουμε μακριὰ ἀπὸ τὸν ὑπερήφανο καὶ μοχθηρό, τὸν ἀλαζονικὸ καὶ θρασύ, τὸν φοβερὰ ὑπερφίαλο τρόπο τοῦ Φαρισαίου.

Παρασκευή 3 Φεβρουαρίου 2012


«Ὁ πολιτισμὸς, αὐτὴ ἡ μεγάλη ὑπόθεση στὴν ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητας, κατέστη μιὰ ἰδιαιτέρως διφορούμενη πραγματικότητα: Δὲν δημιουργεῖ, ἀλλὰ καταναλώνει· δὲν διακονεῖ τὶς οὐσιαστικὲς ἀνάγκες τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ ὑπηρετεῖ τὴν ἀπόκτηση περιττῶν ἀγαθῶν· δὲν συμβάλλει στὴν ἀνάπτυξη ἀνθρωπινότερων ὅρων ζωῆς, ἀλλὰ προετοιμάζει τὶς συνθῆκες ἑνὸς διευρυνόμενου ἀντιανθρωπισμοῦ· δὲν ἐνδιαφέρεται γιὰ τὴν ὕπαρξη προϋποθέσεων κοινωνίας τῶν προσώπων, ἀλλὰ συντελεῖ στὴν αὔξηση τῶν δυνατοτήτων ἀτομικῶν αὐθαιρεσιῶν· δὲν ἀντιπαλεύει πρὸς τὸ διαρκῶς αὐξανόμενο κακό, ἀλλὰ συνιστᾶ ἀπειλὴ, ἐκ τῶν ἔσω, κατὰ τῆς ζωῆς τῶν ἀνθρώπων».πρ.Μιχαήλ Καρδαμάκη, Μαθητεία στὴν ὀμορφιά»,Ἀποστολική Διακονία, σελ.378