Παρασκευή 18 Ιανουαρίου 2019

Ἦταν τὸ 1982, ποὺ ὁ Μητροπολίτης Σερβίων καὶ Κοζάνης κυρός Διονύσιος, στὸ ἑβδομαδιαῖο γραπτό κήρυγμα Λόγος Οἰκοδομῆς,   ἑρμήνευε τὴ Θεία Λειτουργία. Εἶχαν προηγηθεῖ τὸ 1980, ἡ ἑρμηνεία τῶν Εὐαγγελικῶν περικοπῶν καὶ τὸ 1981 τῶν Ἀποστολικῶν. Τὸ κήρυγμα μοιραζόταν τυπωμένο στοὺς Ναούς σὲ μικρά ὀκτασέλιδα (16,5 Χ 12), ποὺ  στὸ τέλος τοῦ ἔτους δένονταν σὲ βιβλίο. Τὰ τρία αὐτὰ βιβλία ἦταν καὶ τὰ τελευταῖα τῆς σειρᾶς Λόγος Οἰκοδομῆς, ποὺ ἐκδόθηκαν ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη, κλείνοντας μιὰ ἱστορία 35 χρόνων (Οἰκοδομή καὶ Παράκληση, Λόγος Παρακλήσεως, Λόγος Οἰκοδομῆς). Τὰ κηρύγματα αὐτὰ τὰ ἐκφωνοῦσε ὁ ἴδιος στὸν τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό τῆς ΕΡΤ Κοζάνης, κάθε Σάββατο τὸ μεσημέρι, (τὰ τελευταῖα χρόνια, λόγω γήρατος, τὴν ἐκφώνηση τὴν ἀνέθεσε στὸν π. Δημήτριο Χαρισίου). Ἀπ᾽ αὐτή τή σειρά κι ἀπ᾽ τήν ἑρμηνεία τῆς Θ. Λειτουργίας θὰ ἀνεβάζουμε, κατά τό δυνατό, κάθε ἑβδομάδα κι ἕνα κήρυγμα, γιά νὰ «οἰκοδομοῦνται οἱ χριστιανοί… νὰ χτίζεται μέσα τους καὶ νὰ μεγαλώνη ἡ πίστη κι ἡ ἐλπίδα τους στὸ Θεό καὶ ἡ ἀγάπη μεταξύ τους».

1. Η ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Εὐχαριστοῦμέν σοι καί ὑπέρ τῆς Λειτουργίας ταύτης,
ἥν ἐκ τῶν χειρῶν  ἡμῶν δέξασθαι κατηξίωσας.
Σ’ εὐχαριστοῦμε καί γι’ αὐτήν ἐδῶ τή Λειτουργία,
ποὺ μᾶς ἔκρινες ἄξιους νά δεχθῆς ἀπό τά χέρια μας.

Ἐπάνω στή γῆ κάθε μέρα γίνεται ἕνα ἔργο· εἶναι τό πιό μεγάλο, τό πιό σπουδαῖο καί τό πιό ἱερό ἔργο, πού μποροῦν νά κάμουν οἱ ἄνθρωποι. Εἶναι ἡ θεία Λειτουργία, ἡ συνέχιση τοῦ μυστικοῦ δείπνου πού ἔκαμε ὁ Ἰησοῦς Χριστός μέ τούς μαθητές του. Οἱ ἄνθρωποι μποροῦν νά κάμουν πολλά καί μεγάλα ἔργα, μά τίποτε περισσότερο καί πιό σπουδαῖο ἀπό τή θεία Λειτουργία. Αὐτό εἶναι ἕνα μοναδικό προνόμιο, πού ἔδωκε ὁ Θεός στούς ἀνθρώπους, γιατί οὔτε οἱ Ἄγγελοι μποροῦν νά τελέσουν τή θεία Λειτουργία. Στή θεία Λειτουργία οἱ Ἄγγελοι συνεργάζονται μέ τούς ἀνθρώπους, καθώς τό ἀκοῦμε στό τροπάριο τοῦ ἁγίου Σπυρίδωνα· «καί ἐν τῷ μέλπειν τάς ἁγίας σου εὐχάς, ἀγγέλους ἔσχες συλλειτουργοῦντάς σοι», κι ὅταν ἔκανες τή θεία Λειτουργία, οἱ ἄγγελοι συλλειτουργοῦσαν μαζί σου. Πραγματικά σ’ αὐτό πού μέ τά χέρια τοῦ ἱερέα γίνεται ἐπάνω στήν ἁγία Τράπεζα, καθώς γράφει ὁ ἀπόστολος Πέτρος, «ἐπιθυμοῦσιν ἄγγελοι παρακύψαι», οἱ ἄγγελοι ἐπιθυμοῦν νά σκύψουν καί νά δοῦν.

Λειτουργία θά πῆ δημόσιο ἔργο, ἔργο δηλαδή γιά τό λαό, τό λαό τοῦ Θεοῦ. Ἡ Ἐκκλησία προσεύχεται γιά ὅλο τόν κόσμο, ἀλλά τελεῖ τή θεία Λειτουργία μόνο γιά τούς πιστούς, «Ὑπέρ τῶν εὐσεβῶν καί ὀρθοδόξων χριστιανῶν». Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὁ λαός τοῦ Θεοῦ, καί ἑπομένως ἡ θεία Λειτουργία, σάν δημόσιο ἔργο, γίνεται γιά τό λαό τοῦ Θεοῦ ἀπό τόν ἴδιο τὸ λαό. Γιατί δέν λειτουργοῦν μόνοι τους οὔτε μυστικά οἱ ἱερεῖς τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά κάθε φορὰ ὁ λαός τοῦ Θεοῦ μέ τούς ἱερεῖς του τελοῦν τή θεία Λειτουργία. Ὅταν λέμε λαός τοῦ Θεοῦ, δέν ἐννοοῦμε χωριστά τοὺς λαϊκούς ἀπό τούς κληρικούς, ἀλλά καί τούς λαϊκούς καί τούς κληρικούς· ὅλοι μαζί καί λαϊκοί καί κληρικοί εἴμαστε ὁ λαός τοῦ Θεοῦ.
Δέν εἶναι εὔκολο νά ποῦμε τί εἶναι ἡ Ἐκκλησία, τό καταλαβαίνομε ὅμως καί τό ζοῦμε αὐτό τό πρᾶγμα, ὅταν τελοῦμε τή θεία Λειτουργία. Ὅταν εἴμαστε μέσα στό ναό καί γίνεται ἡ θεία Λειτουργία, ἐμεῖς δέν παρακολουθοῦμε ἁπλῶς σάν θεατές ὅ,τι γίνεται, ἀλλά εἴμαστε ἐμεῖς ὅλοι πού λειτουργοῦμε. Ἐμεῖς εἴμαστε ὁ λαός τοῦ Θεοῦ, κι ἐμεῖς τελοῦμε τή θεία Λειτουργία, μέ τούς λειτουργούς τῆς Ἐκκλησίας, πού μέ τή χειροτονία ἔχουν τή χάρη τῆς ἱερωσύνης. Γι᾽ αὐτό ὅλες οἱ εὐχές κι ὅλοι οἱ ὕμνοι τῆς θείας Λειτουργίας εἶναι γραμμένοι ἔτσι, πού νά φαίνεται πώς δέν λειτουργεῖ μόνος ὁ ἱερέας, ἀλλά ὅλοι οἱ χριστιανοί πού εἶναι μέσα στό ναό. «Τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν» λέει ὁ διάκονος καί «Πρόσχωμεν»,καί τό λέει γιά ὅλο τὸ λαό, γιατί ὅλοι εἴμαστε ἡ Ἐκκλησία κι ὅλοι μαζί τελοῦμε θεία Λειτουργία.
Κάθε φορὰ πού μαζευόμαστε στό ναό λέμε πώς ἔχομε σύναξη, καί σύναξη θά πῆ, ὄχι ὅτι πᾶμε στήν Ἐκκλησία, ἀλλά ὅτι συναζόμαστε γιά νά γίνωμε ἡ Ἐκκλησία· ἡ σύναξή μας αὐτή δείχνει πώς εἴμαστε ἡ Ἐκκλησία. Μά ἀκόμα πολύ περισσότερο εἴμαστε ἡ Ἐκκλησία, ὄχι μόνο ὅταν συναζώμαστε, ἀλλά ὅταν μαζί μέ τόν ἱερέα τελοῦμε τή θεία Λειτουργία. Στή θεία Λειτουργία φαίνεται τί εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Ἡ λειτουργική σύναξη εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Ἡ θεία Λειτουργία εἶναι τό κέντρο ὅλων των ἱερῶν Ἀκολουθιῶν, πού γίνονται ἀπό τήν Ἐκκλησία μέσα στό ναό. Πάντα μέ τήν παρουσία μεταξύ μας τοῦ ἱερέα, γιατί χωρίς ἱερέα καί χωρίς θεία Λειτουργία δέν εἴμαστε Ἐκκλησία, ἀλλά μιά ἁπλή συγκέντρωση, σάν ἐκεῖνες πού κάνουν τά σωματεῖα καί οἱ σύλλογοι. Ἐκκλησία θά πῆ ὁ λαός, ὁ ἱερέας καί ἡ ἁγία Τράπεζα, δηλαδή ἡ θεία Λειτουργία. Ἡ θεία Λειτουργία δέν εἶναι βέβαια κάτι πού τό σκέφτηκαν οἱ ἄνθρωποι, ἀλλά εἶναι τό μεγάλο καί θειότατο Μυστήριο, πού τό ἵδρυσε καί τό σύστησε ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Γιά  νά τό ποῦμε καλύτερα, ὁ Ἰησοῦς Χριστός ἵδρυσε τό Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας καί ἡ Ἐκκλησία τελεῖ τή θεία Λειτουργία, συνεχίζοντας τό μεγάλο καί θειότατο Μυστήριο. Γι’ αὐτό ἡ θεία Λειτουργία λέγεται καί θεία Εὐχαριστία κι εἶναι τό ἴδιο πρᾶγμα, ἡ ἱερή δηλαδή καί ἁγία τελετή τῆς Ἐκκλησίας, στήν ὁποία συνεχίζεται ἀναίμακτα ἡ θυσία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Ἡ θεία Λειτουργία ἤ ἡ θεία Εὐχαριστία εἶναι ἡ ἴδια θυσία πού ἔκαμε ὁ Ἰησοῦς Χριστός, προσφέροντας ὁ ἴδιος τόν ἑαυτό του γιά τή σωτηρία τοῦ κόσμου. Τό βράδυ στό μυστικό δεῖπνο, ἔκοψε τό ψωμί, ἔδωκε στούς μαθητές του καί τούς εἶπε· «Λάβετε φάγετε · τοῦτό ἐστι τό σῶμα μου...». Εὐλόγησε ὕστερα τὸ ποτήριο, ἔδωκε στούς μαθητές του καί τούς εἶπε· «Πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες· τοῦτό ἐστι, τό αἷμά μου...».Καί τίς δυό φορές εἶπε καθαρά καί ἐννοοῦσε κυριολεκτικά αὐτό πού ἔλεγε· «αὐτό εἶναι τό σῶμα μου» καί «αὐτό εἶναι τό αἷμα μου». Ἀλλά δέν τούς ἐβεβαίωσε μόνο γι’ αὐτό, ἀλλά καί τούς ἔδωκε ἐντολή καί τούς εἶπε· «Τοῦτο ποιεῖτε εἰς τήν ἐμήν ἀνάμνησι»,αὐτό νά κάνετε, γιά νά μέ ἐνθυμῆσθε. Ἔτσι λοιπόν ἡ Ἐκκλησία τώρα, μέ τήν ἐντολή τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τελεῖ τή θεία Λειτουργία καί συνεχίζει τήν ἴδια θυσία καί τό Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας.
Μέσα στά λόγια τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ πρός τούς μαθητές του εἶναι καί ἡ συνέχιση τῆς θυσίας καί ἡ κοινωνία ἀπό τό σῶμα καί τό αἷμα του. Ἡ Λειτουργία δηλαδή καί ἡ θεία Εὐχαριστία δέν εἶναι μόνο θυσία καί ἀνάμνηση τοῦ μυστικοῦ δείπνου, ἀλλά καί ἡ κοινωνία τῶν πιστῶν. Ἡ Ἐκκλησία τελεῖ τή θεία Λειτουργία καί συνεχίζει τή θυσία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, γιά νά κοινωνήσουμε τό σῶμα καί τό αἷμα του. Ὅταν λέμε θυσία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐννοοῦμε τό σταυρικό του θάνατο, ἀλλά καί τήν ὕστερ’ ἀπό τρεῖς ἡμέρες ἀνάστασή του. Κι ὅταν τελοῦμε τή θεία Λειτουργία, καθώς τό λέει σέ μιά εὐχή ὁ λειτουργός ἱερέας, «τόν θάνατον αὐτοῦ καταγγέλλομεν, τήν ἀνάστασιν αὐτοῦ ὁμολογοῦμεν».Ὅταν ὁ Ἰησοῦς Χριστός στό μυστικό δεῖπνο σύστησε τό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, μιλοῦσε γιά τό θάνατο καί τήν ἀνάστασή του. Γιά τό ἅγιο σῶμα του, πού θά πέθαινε στό σταυρό καί γιά τό τίμιο αἷμα του, πού θά ἔρρεε ἀπό τήν πλευρά του. Γιά τό σῶμα του, πού ἔλαβε κατά τήν ἐνανθρώπησή του καί πού σέ τρεῖς μέρες θά ἀνασταινότανε ἄφθαρτο καί ἀθάνατο, αὐτό πού στό θεῖο μυστήριο μεταδίδεται τώρα «εἰς βρῶσιν τοῖς πιστοῖς, εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καί εἰς ζωήν αἰώνιον».
Ἀλλά γιά ὅλ’ αὐτά δέν μποροῦμε νά ποῦμε τώρα σέ μιά ὁμιλία· εἶναι καί πολλά καί μεγάλα τὰ θέματα τῆς θείας Λειτουργίας, γιά τά ὁποῖα πρέπει νά μιλήσουμε. Γι’ αὐτό, ὕστερ᾽ ἀπό τήν εἰσαγωγική αὐτή ὁμιλία, θά συνεχίσουμε γιά ὅλο το χρόνο, ἄν ὁ Θεός μᾶς δώση ζωή, νά ἐξηγοῦμε τή θεία Λειτουργία. Θά πάρωμε ἀπό τήν ἀρχή τήν ἱερή τελετή, ὅπως τήν βλέπομε καί τήν ἀκοῦμε νά γίνεται στό ναό, καί θά ἐξηγήσουμε μέ τή σειρά ὅσα λέγονται σ’ αὐτήν καί γίνονται. Τότε θά μπορέσουμε ὅσα σήμερα εἴπαμε πολύ γενικά νά τά δοῦμε σέ κάθε τους λεπτομέρεια καί νά τά καταλάβωμε ὅσο  μᾶς εἶναι δυνατόν. Γιατί ὅλα ὅσα γίνονται στή θεία Λειτουργία δέν τά χωράει τό μυαλό μας, γι’ αὐτό πρέπει νά ἔχωμε πίστη γιά νά τά ζοῦμε μέσα μας. Εἶναι πάντα πολύ περισσότερο ἕνα πράγμα νά τό ζοῦμε μέσα μας παρά μόνο νά τό καταλαβαίνωμε στεγνά μέ τό μυαλό μας. Καί ἡ θεία Λειτουργία δέν εἶναι μιά νεκρή, ἀλλά ζωντανή πράξη τῆς Ἐκκλησίας, πού τόσο καλύτερα τήν καταλαβαίνομε, ὅσο πιό ζωντανά μετέχομε σ’ αὐτήν. Ὄχι ὅταν παρακολουθοῦμε σάν θεατές ὅσα γίνονται μέσα στό ναό, ἀλλά ὅταν εἴμαστε ἐμεῖς οἱ ἴδιοι πού ζωντανά τελοῦμε τή θεία Λειτουργία. Θά τό ἐπαναλάβωμε καί θά τό ξαναποῦμε, αὐτό πού εἶναι βασική ἀλήθεια καί θεία πραγματικότητα· δέν εἶναι δηλαδή ἡ Ἐκκλησία κάτι ξένο κι ἔξω ἀπό μᾶς, πού λειτουργεῖ κι ἐμεῖς πηγαίνομε στή θεία Λειτουργία, μά ἐμεῖς συναγμένοι εἴμαστε ἡ Ἐκκλησία, πού κάθε φορᾶ τελοῦμε τή θεία Λειτουργία.

Αὐτές λοιπόν οἱ ὁμιλίες αὐτῆς τῆς σειρᾶς αὐτόν τό σκοπό ἔχουν· νά μᾶς ἐξηγήσουν ὅ,τι γίνεται στή θεία Λειτουργία, γιά νά δοῦμε ποιά εἶναι ἡ θέση μας καί τί πρέπει κι ἐμεῖς νά κάνωμε, ὅταν λειτουργῆ ἡ Ἐκκλησία. Θά προσπαθήσουμε καί τά λόγια τῆς θείας Λειτουργίας νά ἐξηγήσουμε καί τή σημασία ὅσων γίνονται νά ἑρμηνεύσουμε. Τά θέματα βέβαια τῆς θείας Λειτουργίας ἔχουν ὅλα ἕνα πολύ βαθύ νόημα, πού δέν μποροῦμε εὔκολα νά τό συλλάβωμε καί νά τό ἐκφράσουμε· δέν μποροῦμε πάντα νά ἐκφράσουμε ὅσα θά σκεφθοῦμε, γιατί ὅσα μπορεῖ νά σκεφθῆ ὁ νοῦς δέν μπορεῖ νά τά ἐκφράση τό στόμα. Μά κι ὅσα μπορεῖ νά πῆ τό στόμα δέν μποροῦμε εὔκολα νά τά γράψουμε, μ’ ἕναν τέτοιο τρόπο ὄχι μόνο ἁπλό, μά καί ὄμορφο, ἔτσι πού νά μᾶς διαβάζουν ὅλοι μέ εὐχαρίστηση καί νά μᾶς καταλαβαίνουν. Καί πρίν ἀπ’ ὅλα νά οἰκοδομοῦνται, γιατί σκοπός μας πάντα εἶναι ὄχι ἁπλῶς νά μαθαίνουν, ἀλλά νά οἰκοδομοῦνται οἱ χριστιανοί, πού θά πῆ νά χτίζεται μέσα τους καί νά μεγαλώνη ἡ πίστη κι ἡ ἐλπίδα τους στό Θεό καί ἡ ἀγάπη μεταξύ τους. Μά ἄς εὐχηθοῦμε, καί εὐχηθῆτε καί σεῖς πού ἀκοῦτε καί διαβάζετε τοῦτο τό κήρυγμα, νά μᾶς δίνη ὁ Θεός ζωή καί δύναμη, γιατί αὐτός εἶναι ὁ ζωοδότης καί μόνος δυνατός πάντα καί στούς ἀτελεύτητους αἰῶνες. Ἀμήν.