Κυριακὴ Β'
Λουκᾶ (Λουκᾶς, 6, 31-36)
2 Ὀκτωβρίου
1983
Ὅλο τὸ Εὐαγγέλιο
εἶναι τρία πράγματα· ὅσα εἶπε, ὅσα ἔπραξε κι ὅσα ἔπαθε ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Στὸ
τέλος καὶ τὰ τρία αὐτὰ ἐπισφραγίζονται μὲ τὴν ἔνδοξη Ἀνάσταση. Κι ὅλα αὐτὰ γιὰ ἕνα
σκοπό, «δι᾽ ἡμᾶς καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν
σωτηρίαν»[1],
γιὰ μᾶς καὶ γιὰ τὴ σωτηρία μας. Ὅταν αὐτὸ τὸ ξέρωμε καὶ τὸ πιστεύομε, ξέρομε
λοιπὸν καὶ τί νὰ ζητοῦμε στὸ Εὐαγγέλιο καὶ τί νὰ θέλωμε ἀπὸ τὸν Ἰησοῦ Χριστό. Ὄχι
ὅ,τι μπορεῖ νὰ μᾶς δώση ὁ κόσμος, μὰ ὅ,τι εἶναι μόνο στὸ χέρι τοῦ Θεοῦ, ποὺ δὲν
τὸ ἔχει οὔτε μπορεῖ νὰ τὸ δώση ὁ κόσμος. Ὁ κόσμος ἔχει νὰ μᾶς δώση τὰ ἀγαθά
του, ποὺ πάντως, καθὼς καὶ ἡ πείρα διδάσκει, εἶναι ἐφήμερα καὶ προσωρινὰ·
σοφία, δύναμη, πλοῦτος, ἀπόλαυση. Ὁ Θεὸς δίνει σωτηρία καὶ ζωὴ αἰώνιο. Στὴν αὐριανὴ
εὐαγγελικὴ περικοπὴ τῆς θείας Λειτουργίας θὰ ἀκούσωμε τὴ διδαχὴ τοῦ Ἰησοῦ
Χριστοῦ γιὰ τὴν μεταξὺ μας κοινωνικὴ συμπεριφορὰ καὶ διαγωγή. Εἶναι ἀληθεια πὼς
αὐτὸ τὸ πρᾶγμα ἀπασχολεῖ πάντα τοὺς ἀνθρώπους, καὶ περισσότερο στὸν καιρό μας,
ποὺ ὅλοι «εἴτε προφάσει εἴτε ἀληθείᾳ»[2]
βάλθηκαν νὰ χτίσουν ὅσο πιὸ στέρεο καὶ καλύτερο τὸ οἰκοδόμημα τοῦ κοινωνικοῦ
μας βίου. Ἀλλ’ ἄς ἀκούσωμε τὴν αὐριανὴ εὐαγγελικὴ περικοπή, σὲ ἀπόδοση στὸ δικό
μας γλωσσικὸ ἰδίωμα.
Εἶπε ὁ Κύριος· «Κατὰ ποὺ θέλετε νὰ σᾶς
φέρνωνται οἱ ἄνθρωποι, ἔτσι καὶ σεῖς νὰ τοὺς φέρνεσθε. Κι ἂν ἀγαπᾶτε ἐκείνους
ποὺ σᾶς ἀγαποῦν, τάχα ποιὰ χάρη σᾶς πρέπει; Κι οἱ κακοὶ βέβαια ἄνθρωποι σ’ ἐκείνους
ποὺ τοὺς ἀγαποῦν δείχνουν ἀγάπη. Κι ἂν κάνετε καλὸ σ’ ἐκείνους ποὺ σᾶς κάνουν
καλό, τάχα ποιὰ χάρη σᾶς πρέπει; Κι οἱ κακοὶ βέβαια κάνουν τὸ ἴδιο. Κι ἂν
δανείζετε σ’ ἐκείνους, ἀπὸ τοὺς ὁποίους θὰ τὰ πάρετε πίσω, ποιὰ χάρη σᾶς
πρέπει; Κι οἱ κακοὶ βέβαια δανείζουν τοὺς κακοὺς γιὰ νὰ τοὺς δανείσουν κι ἐκεῖνοι.
Ἐσεῖς ὅμως νὰ ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθρούς σας καὶ νὰ κάνετε τὸ καλὸ καὶ νὰ δανείζετε
χωρὶς νὰ ἐλπίζετε τίποτε. Καὶ θὰ εἶναι ἡ ἀμοιβὴ σας μεγάλη, καὶ θὰ εἴσαστε
παιδιὰ τοῦ Ὑψίστου· γιατί αὐτὸς εἶναι καλὸς πρὸς τοὺς ἀχάριστους καὶ πονηρούς.
Νὰ εἴσαστε λοιπὸν μεταξὺ σας πονετικοί, καθὼς κι ὁ πατέρας σας εἶναι
πονετικός».
Θὰ ἦταν καλὰ
νὰ μέναμε σὲ τοῦτα τὰ θεϊκὰ λόγια καὶ νὰ μὴν προσθέταμε τίποτε δικό μας. Εἶναι
τόσο ἁπλά, ποὺ τὰ καταλαβαίνομε ὅλοι, καὶ κάθε δική μας ἑρμηνεία καὶ ἀνάπτυξη εἶναι
βέβαιο πὼς θὰ τὰ ζημιώση καὶ θὰ τὰ ἀποδυναμώση. Ὁμιλοῦν κατευθείαν μέσα μας, ὥστε
νὰ τὰ καταλαβαίνη ὁ νοῦς μας, κι ὅταν δὲν τὰ δέχεται ἡ καρδία μας. Ἀλλὰ ἐκεῖνο
ποὺ προέχει εἶναι ὄχι νὰ καταλαβαίνη ὁ νοῦς, ἀλλὰ νὰ δέχεται ἡ καρδία. Κι αὐτὸ
εἶναι τὸ μεγάλο δρᾶμα, ὅταν ὁμιλῆ ὁ Θεὸς· ὄχι ὅτι δὲν καταλαβαίνουν οἱ ἄνθρωποι,
ἀλλ’ ὅτι ἔχουν πάντα τὴ δική τους γνώμη σ’ ἐκεῖνο ποὺ λέγει ὁ Θεὸς καὶ κηρύττει
ἡ Ἐκκλησία. Κι ὅταν καταδέχωνται νὰ τὸ ἀκούσουν κι ὅταν δὲν τὸ ἀπορρίπτουν, τὸ
δέχονται μὲ πολλὴ συγκατάβαση, τὸ ἑρμηνεύουν καὶ τὸ συμπληρώνουν, ὥσπου νὰ τὸ
φέρουν στὰ μέτρα τὰ δικά τους. Αὐτὸς εἶναι ὁ ἀγώνας τοῦ Θεοῦ, γιατί πραγματικὰ ὁ
Θεὸς ἀγωνίζεται καὶ παλεύει, γιὰ νὰ ἀνοίξουν οἱ ἄνθρωποι τὰ μάτια τους καὶ νὰ τὸν
καταλάβουν. Ὁ Θεὸς παλεύει γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου, ἀπὸ τὴν ἡμέρα ποὺ ὁ ἄνθρωπος
ἔχασε στὸν παράδεισο τὸ δρόμο τῆς ζωῆς του· μᾶλλον δὲ αὐτὴ ἡ πάλη εἶναι
προαιώνια μέσα στὴ βουλὴ τοῦ Θεοῦ. Ὅλη τὴ νύχτα, ἀπὸ τὴν πτώση στὸν παράδεισο ὥσπου
ἀνέτειλε ὁ ἥλιος τῆς δικαιοσύνης, μὰ καὶ μέχρι τώρα μέσα στὴν Ἐκκλησία, ἡ πάλη
τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου συνεχίζεται.
Αὐτὴ ἡ πάλη
τοῦ Θεοῦ μὲ τὸν ἄνθρωπο συμβαίνει, γιατί ἐμεῖς σὲ ὅ,τι λέγει ὁ Θεὸς ἔχομε μιὰ
δική μας γνώμη γιὰ τὸ πῶς θὰ χτίσουμε καλύτερα τὸ βίο μας καὶ θὰ βροῦμε τὸ
δρόμο τῆς ζωῆς μας. Τὰ πρῶτα λόγια τοῦ αὐριανοῦ Εὐαγγελίου εἶπαν πὼς εἶναι ὁ
χρυσὸς κανόνας τοῦ κοινωνικοῦ βίου τῶν ἀνθρώπων· «Καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως»[3].
Πιὸ ἁπλὸ ἀπ’ αὐτὸ καὶ πιὸ φυσικὸ δὲν ὑπάρχει. Κανένας δὲν εἶναι ποὺ νὰ θέλη νὰ
τοῦ κάμουν κακό, καὶ σὲ κανέναν δὲν εἶναι εὐχάριστο νὰ τοῦ φέρνωνται
ἄσχημα. Ἔτσι λοιπὸν ἄς τοποθετηθῆ ὁ καθένας ἀπέναντι τῶν ἄλλων· χωρὶς
περιορισμοὺς καὶ διακρίσεις. Πολλοὶ περιορίζουν τὴ φιλικὴ καὶ εὐεργετική τους
διαγωγὴ σ’ ἐκείνους μόνο, ποὺ μπορεῖ νὰ τοὺς ὑπῆρξαν χρήσιμοι καὶ σὲ ἄλλους, ἀπὸ
τοὺς ὁποίους ὑπολογίζουν νὰ ἔχουν κέρδος. Ἀλλ’ ἔτσι δὲν κάνουν κάτι σπουδαῖο,
γιὰ νὰ τοὺς ἐπαινέση κανείς. Εἶναι βέβαια καὶ κάποιοι, ποὺ πληρώνουν μὲ τὴν κακὴ
συμπεριφορὰ τους ἐκείνους ποὺ τοὺς εὐεργετοῦν. Ἀλλὰ γι’ αὐτοὺς δὲν ὁμιλεῖ ὁ Ἰησοῦς
Χριστὸς στὸ αὐριανὸ Εὐαγγέλιο. Ὁμιλεῖ γιὰ κείνους ποὺ κλείνονται στὸν ἑαυτό
τους, ποὺ ἀπομονώνονται σ’ ἕναν κύκλο ἐργασίας καὶ συνεργασίας μὲ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους,
πρὸς τοὺς ὁποίους εἶναι φίλοι, πάντα μὲ τὸ ἀζημίωτο. Αὐτῶν ἡ κοινωνικὴ
συμπεριφορὰ παίρνει τὸν τύπο μιᾶς ἐμπορικῆς συναλλαγῆς. Ἂν ἔχω ἀπὸ σένα
διάφορο, σὲ ξέρω καὶ σοῦ λέγω «καλημέρα».
Ἂν δὲν ἔχω, δὲν σὲ ξέρω.
Ἀλλὰ ἡ
κοινωνικὴ συμπεριφορά μου, ἔτσι καθὼς τὸ θέτει ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ξεκινάει πάντα
ἀπὸ μένα. Εἶναι ἕνα ἄνοιγμα τοῦ ἐαυτοῦ μου πρὸς τὸ συνάνθρωπο, ποὺ εἶναι ἀδελφός
μου. Δὲν περιμένω νὰ δῶ τί θὰ κάμη ὁ ἄλλος σὲ μένα, καλὸ ἤ κακό, γιὰ νὰ τοῦ τὸ ἀνταποδώσω,
ἀλλὰ ξεκινάω νὰ κάμω γιὰ κεῖνον αὐτό, ποὺ θέλω νὰ κάμη ἐκεῖνος γιὰ μένα. Αὐτὸ εἶναι
ἕνας ἀνώτερος βαθμὸς δικαιοσύνης, καὶ πολὺ περισσότερο ἀπὸ τὸ νὰ ἀνταποδίνης τὰ ἴσα. Τὸ νὰ ἀνταποδίνουν οἱ ἄνθρωποι
τὰ ἴσα, θὰ πῆ νὰ βρίσκωνται διαρκῶς σὲ κατάσταση ἄμυνας. Ἕως ἐκεῖ καταλαβαίνουν
πολλοὶ τί εἶναι δικαιοσύνη, γι’ αὐτὸ καὶ διαρκῶς ἀμύνονται γιὰ τὰ δικαιώματά
τους, καὶ γι’ αὐτὸ ὅλοι ξέχασαν τὰ χρέη τους. Κανεὶς δὲν ξεκινάει πρῶτος γιὰ νὰ
εἶναι δίκαιος, ἀλλὰ ὅλοι περιμένουνε νὰ φωνάξουν καὶ νὰ διαμαρτυρηθοῦν γιὰ τὰ ἄδικα
ποὺ γίνονται στὸν κόσμο. Ἀλλὰ ἔτσι ἐπαληθεύεται τὸ λεγόμενο, ὅτι «γιὰ τὸ κακὸ ποὺ γίνεται στὸν κόσμο εὐθύνονται
οἱ καλοί». Ὄχι γιατί οἱ καλοὶ δὲν διαμαρτύρονται καὶ δὲν βάζουν φραγμὸ στοὺς κακούς, ἀλλὰ γιατί δὲν ξεκινᾶνε πρῶτοι νὰ
κάμουν ὅ,τι θὰ ἤθελαν νὰ κάμουν σ’ αὐτοὺς οἱ ἄλλοι. Τὸ «καθὼς θέλετε...» φανερώνει μιὰ θετικὴ στάση στὴ ζωή· ὄχι νὰ μὴν κάνης τὸ κακό, ἀλλὰ νὰ κάνης τὸ
καλό.
Ἔτσι
ξεπερνιέται ὁ νόμος τῆς ἀνταπόδοσης καὶ γίνεται τὸ πέρασμα ἀπὸ τὴ δικαιοσύνη στὴ
χάρη, ποὺ εἶναι ἡ ἀγάπη. Στὸ αὐριανὸ Εὐαγγέλιο θὰ ἀκούσωμε τρεῖς φορὲς τὸ «ποία ὑμῖν χάρις ἐστί;»[4].
Αὐτὴ ἡ λέξη «χάρις» δὲν ἐπαναλαμβάνεται τυχαῖα. Θέλει ἀκριβῶς νὰ φανερώση τὸ «πλεῖον τῆς δικαιοσύνης τῶν Φαρισαίων»[5],
τὸ παραπάνω ἀπὸ τὴ δοσοληψία τοῦ νόμου τῆς δικαιοσύνης. Ὄχι ἁπλῶς νὰ μὴν ἀδικῶ,
ὄχι νὰ πληρώνω ὅπου ὀφείλω, ἀλλὰ νὰ παραιτοῦμαι ὅταν μου ὀφείλουν καὶ νὰ
πληρώνω ἐκεῖ ποὺ δὲν ὀφείλω. Αὐτὸ εἶναι τὸ παραπάνω ἀπὸ τὴ στενὴ ἀντίληψη γιὰ τὴ
δικαιοσύνη καὶ τὸ νόμο τῆς ἀνταπόδοσης, στὸν ὁποῖο πιστεύει ὁ κόσμος. Σὲ ἄλλη
περίπτωση, γιὰ τὴν ἀντίληψη αὐτὴ ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς εἶπε· «Ἐὰν μὴ περισσεύσῃ ἡ δικαιοσύνη ὑμῶν πλεῖον τῶν Γραμματέων καὶ
Φαρισαίων, οὐ μὴ εἰσέλθητε εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν»[6]·
ἂν δὲν ξεπεράσετε τοὺς Φαρισαίους στὴν κοινωνική τους συμπεριφορὰ καὶ στὴ γνώμη
ποὺ ἔχουν γιὰ τὴ δικαιοσύνη, δὲν θὰ μπῆτε στὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Βασιλεία τῶν
οὐρανῶν εἶναι ἡ πολιτεία τοῦ Θεοῦ, ἡ Ἐκκλησία, ποὺ εἶναι κοινωνία χάρης καὶ ἀγάπης.
Ἔτσι φτάνει ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς νὰ ὁμιλήση γιὰ τὴ συμπεριφορά μας πρὸς τοὺς ἐχθρούς,
ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἄλλη παρὰ στάση καὶ συμπεριφορὰ ἀγάπης καὶ χάρης. Ἀλλὰ ἐδῶ
ἀνοίγεται ἡ θύρα γιὰ ἕνα πολὺ μεγάλο θέμα, ποὺ ὅμως γι’ αὐτὸ δὲν ἔχομε πιὰ ὥρα
γιὰ νὰ ὁμιλήσουμε σήμερα.
Τὸν κόσμο δὲν
τὸν κρατάει οὔτε ἡ δύναμή μας οὔτε ἡ σοφία μας οὔτε ἡ ἁγιωσύνη μας. Τὸν κόσμο τὸν
κρατάει ἡ καλωσύνη τοῦ Θεοῦ. Ὁ Χριστὸς λοιπὸν λέγει στὸ Εὐαγγέλιο· «ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν»[7].
Κι ἐμεῖς, κηρύττοντας τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ, ἐπαναλαμβάνομε καὶ λέμε· «ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθρούς σας». Ἄλλο δὲν ἔχομε
καὶ νὰ προσθέσουμε. Ὅποιος εἶναι χριστιανὸς καὶ ξέρει πὼς ξεχωριστὸ γνώρισμά
του εἶναι ἡ ἀγάπη, αὐτὸς πρέπει καὶ νὰ ξέρη πὼς ἡ ἀγάπη δὲν ἔχει ὅρια. «Πάντα στέγει...»[8],
γράφει ὁ Ἀπόστολος· ἡ ἀγάπη τὰ σκεπάζει ὅλα. Εἶναι ἕνα χρέος πρὸς ὅλους κι ἕνα
γραμμάτιο, ποὺ πάντα μένει ἀνεξόφλητο· «μηδενὶ
μηδὲν ὀφείλετε εἰ μὴ τὸ ἀγαπᾶν ἀλλήλους»[9].
Ἀμήν.
